AYDIN HASAN/ANKARA- Türkiye, dünyada gerilimin yükseldiği bir dönemde uluslararası alanda çatışmaların çözümüne katkı sağlayacak önemli bir istihbarat diplomasisine imza attı.
Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Soğuk Savaş döneminden sonra en kapsamlı rehine değişimi olarak tarihe geçen önemli bir operasyonu yönetti. MİT, operasyonun ilk adımını ABD, Rusya, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Belarus’un istihbarat teşkilatları ile diyalog kanallarını oluşturarak attı. MİT’in organizasyonu ile Temmuz 2024’te taraflar Türkiye’de bir araya getirildi. Güvenlik kaynaklarından alınan bilgiye göre; ABD, Almanya, Polonya, Norveç, Slovenya ile Rusya ve Belarus’ta cezaevinde bulunan Batı ülkeleri vatandaşları ile Rusya vatandaşları arasında gerçekleştirilecek takas faaliyetinin müzakereleri yapıldı. MİT, müzakerelerde arabuluculuk faaliyetini yürüttü.
HER ADIMI MİT YÖNETTİ
Operasyon, takasların gerçekleştirildiği son ana kadar MİT tarafından yönetildi. Bütün güvenlik önlemleri, lojistik planlamaları ve ihtiyaçları MİT tarafından karşılanırken, yine taraflar arasındaki iletişim ve koordinasyon da MİT üzerinden sağlandı.
Dün ABD’den havalanan 2 uçak, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan kalkan birer uçak, 2’si çocuk 26 rehineyle Ankara Esenboğa Havalimanı’na indi. Canlı yayınlanan operasyonda, rehinelerin tamamı MİT personelinin gözetiminde uçaklardan alınarak güvenli alanlara intikal ettirildi. Taraf ülkelerin tasdik işlemlerinin tamamlanması, rehinelerin sağlık kontrolleri ve talep edilen diğer ihtiyaçların karşılanması sonrasında rehineler gidecekleri ülkelerin uçaklarına MİT’in onayı ve talimatları ile yerleştirildi. Türkiye’ye getirilen rehinelerden ikisi çocuk 10 rehinenin Rusya’ya, 13 rehinenin Almanya’ya, 2 rehinenin de ABD’ye nakli sağlandı.
‘Casuslukla’ suçlanıyorlardı
Takas edilen kişiler arasında Rusya’da cezaevinde bulunan The Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich, ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Belarus’ta cezaevinde bulunan Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yashin ile Almanya’da cezaevinde bulunan FSB subayı Vadim Krasikov gibi ilgili ülke kamuoylarında gündeme gelen isimler de yer aldı.
* WSJ muhabiri Evan Gershkovich, 2023’te Urallar’da askeri sanayi kompleksiyle ilgili devlet sırlarını topladığı gerekçesiyle casusluk suçundan tutuklandı. Gershkovich, soğuk savaş sonrası Rusya’da tutuklanan ilk Amerikalı gazeteci olarak anılıyor.
* Eski bir ABD Deniz Piyadesi olan ve defalarca Rusya’ya girip çıktığı bilinen Paul Whelan da 2018 yılında Rusya’da kaldığı otelde casusluk suçlamasıyla tutuklandı.
* Rico Krieger ise Belarus’ta bir tren istasyonuna patlayıcı yerleştirirken yakalandı; idam cezasına çarptırıldı.
* Rus muhalif İlya Yashin, Rus ordusu hakkında sahte haber yayma suçlamasıyla hapisteydi. Şaibeli bir şekilde hapishanede hayatını kaybeden bir başka Rus muhalif Aleksey Navalni, onun için “siyasette edindiğim ilk arkadaş” ifadesini kullanmıştı. Yashin’in hangi ülkedeki tutuklu ile takas edildiği henüz bilinmiyor.
* Almanya’da tutuklu bulunan FSB subayı Vadim Krasikov ise bir Çeçen ayrılıkçıya suikast ile suçlanıyordu.
Biden’dan Türkiye’ye teşekkür
ABD Başkanı Joe Biden ile Dışişleri Bakanı Antony Blinken, MİT’in yönettiği tutuklu takası operasyonundaki rolü dolayısıyla Türkiye’ye teşekkür etti. Biden, 3 Amerikan vatandaşı ile bir Yeşil Kart sahibi toplam 4 kişinin “Rusya’da haksızca tutuldukları cezaevinden” evlerine döneceklerini ve bundan büyük mutluluk duyduklarını belirtti. Paul Whelan, Evan Gershkovich, Alsu Kurmasheva ve Vladimir Kara-Murza’nın serbest kalacak olmasından dolayı emeği geçen ülkelere ayrıca teşekkür eden Biden, “Bu zor ve kompleks müzakereler boyunca bu sonuca ulaşmak için Türkiye, Almanya, Polonya, Slovenya ve Norveç gibi müttefiklerimize müteşekkirim”
ifadesini kullandı. Biden, “Bugün onların hepsi Rusya’dan ayrıldı, erken saatlerde Türkiye’ye uçtu ve kısa süre sonra evlerine dönecekler. Bu, aileleri için inanılmaz bir hafifleme ve rahatlama. Bu anlaşmayı mümkün kılan şey diplomasi ve dostluk başarısıdır. Birçok ülke bu işe katkı verdi. Benim ricam üzerine zor ve kompleks müzakerelere katıldılar. Bu ülkelere şahsen tekrar teşekkür ediyorum” dedi. ABD Dışişleri Bakanı Blinken da “Bu anlaşmayı mümkün kılan bir grup müttefikimiz Almanya, Polonya, Norveç ve Slovenya’ya müteşekkiriz. Türk hükümetine de bu kişilerin ABD ve Almanya’ya güvenli şekilde dönüşü için yer sağladığı ayrıca teşekkür ediyoruz” açıklamasında bulundu.
*Rusya da, takas operasyonunun hazırlanmasına yardımcı olan tüm ülkelerin yönetimlerine teşekkür etti.
*AB de Rusya’daki muhalif isimler ve gazetecilerin serbest bırakılmasını “memnuniyetle karşıladığını” bildirdi.