Aleyna Sevim / İSTANBUL – Deniz yüzeyinden okyanusların en derinlerine kadar her yerde yaşam alanı bulan denizanaları son yıllarda Türkiye’nin tüm kıyılarında belirgin olarak arttı. Küresel iklim değişikliği ve aşırı kirlenme nedeniyle çoğalan denizanaları planktonlarla beslenirken aynı besini paylaştığı pek çok balık türünün de azalmasına neden oluyor. Mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar Marmara Denizi’nde su sıcaklığının da yükselmesini beraberinde getirdi. Çevresel kirlilik de eklenince Marmara Denizi’ni denizanaları bastı. Milliyet’e konuşan uzmanlar, yeni bir müsilaj (deniz salyası) dalgası uyarısı yaptı.
Yüzey sıcaklığı 11 derece
Marmara Denizi’ne 3 hafta dalan ve denizdeki değişimi inceleyen Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, inceleme sonuçlarını Milliyet’e anlattı: “Daldığımda deniz yüzeyi sıcaklığı 11 dereceydi. Bunun 8-9 derece olması lazım. Marmara Denizi diğer denizler gibi ısınmaya devam edecek. Kirlilik yükünü azaltmamız gerekiyor. Buna bağlı Marmara’da aşırı alg çoğalmaları var. Bu, denizin rengini değiştirip kahverengiye ya da kırmızıya çeviriyor. Kirlilik yükü azaltılmadığı sürece yeniden müsilaj oluşma ihtimali yüksek.”
Endüstriyel, tarımsal kirlilik sürüyor
Marmara Denizi’ndeki kirlilik seviyelerinin yüksek olduğunu ifade eden ODTÜ İklim Merkezi Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu da denizin 25-30 metre altındaki oksijensiz durumun devam ettiğine vurgu yaptı:
“Çevre Bakanlığı’nın desteklediği MARMOD projemiz kapsamında Marmara’nın ikizini oluşturmuş durumdayız. Burada hem şehirlerden hem de endüstri ve tarımın kirlilik girdilerini görüyoruz. Bunun üzerine iklim değişimi baskısı da ekleniyor. Bunları ortadan kaldırmamız, hızla yarıya indirmemiz lazım. Bir tek olumlu durum Karadeniz’deki yüksek yağışlar sebebiyle Boğaz’dan Marmara’ya yüksek bir su girdisinin olması. Geçmiş verilere baktığımız zaman su girdisinin düşük olduğu zamanlar daha riskli oluyor. Şu anki veriler müsilaj gibi bir durumu göstermiyor ama kirlilik ve oksijensizlik devam ediyor. Nehirlere giren kirliliği de azaltmamız gerekiyor. Marmara Denizi Eylem Planı kararlılıkla uygulanmalı.”
Oksijen seviyesi de düştü
Marmara Denizi’ndeki denizanalarının artış nedenlerine ilişkin bir proje yürüten İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar denizanası artışının müsilajın habercisi olduğunu söylüyor: “Proje için sıcaklık derecelerini yüzeyden derine ölçtük. En son Kasım-Aralık’ta su sıcaklığı 20 derecelerdeydi. Bu mevsimlerde 8-9 derecedir. Kış aylarında sıcaklıkla müsilaj riski oluyor. Denizanaları da müsilajın oluşmasında katalizör rolü oynuyor. Denizanası çoğalıp öldüğünde parçalanmaya başlıyorlar. Oksijen derecelerinde düşme ve parçalanmaya bağlı çözünmüş organik madde birikimi oluyor. Sıcaklık da süreci hızlandırınca ortamda müsilaj oluşturuyor. O ortamda da bu sümüksü şeye yapışacak organik madde varsa bunlar birikmeye başlıyor ve zamanla yığınlara dönüşüyorlar.”
Akdeniz sahillerini de istila ettiler
Türkiye’nin tatil merkezlerinden Akdeniz’e 321 kilometre kıyısı bulunan Mersin’de sahil kenarları denizanasıyla doldu. Bölgenin gözde mekânı Kızkalesi sahilinde kıyıya vuran yüzlerce denizanası dikkat çekerken, vatandaşlar da şaşırarak panik oldu. Denizanalarının çoğaldığına dikkat çeken Fen Bilimleri Öğretmeni Kemal Bahar, “Bu durum küresel iklim değişikliğinin bir belirtisi. Gün geçtikçe çevre sorunlarının artmasıyla yaşanan sıcaklıktan karşımıza çıkıyor. Bu da olumsuz bir durum olarak görünüyor” dedi. -İHA