KENAN GÜRBÜZ Muğla – Sahip olduğu adalarla birlikte 8 bin 333 kilometre kıyı şeridindeki 551 plajında “mavi bayrak” dalgalanan Türkiye’de, “plajlar kimin” tartışması büyüyor. Özel işletmelere kiralanan plajlarda denize sıfır tesisler ve şezlong işgalleri nedeniyle denize ücretsiz girme kavgaları bir yandan mahkemelere kadar uzanırken diğer yandan Yunanistan plajlarında başlatılan “havlu hareketi” de sahillerde etkisini göstermeye başladı.
DATÇA’DA EYLEM SÜRÜYOR
Bin 479 kilometre kıyı uzunluğu ile Türkiye’nin en uzun kıyısına sahip, 110 mavi bayraklı plajı bulunan Muğla’da halka açık plajların özel sektöre, Muğla’ya Hizmet Vakfı ve 2014’te kurulan MUÇEV (Muğla Çevre Koruma Vakfı) üzerinden kiralanan işletmelerin plajlarda vatandaşa alan bırakmaması tepkileri de beraberinde getirdi. Datça’da kurulan Şezlongsuz Datça İnisiyatifi, “Kıyılar halkındır” sloganıyla 100 gün aralıksız sahilde nöbet tuttu ve protestoya devam ediyor. Datça Kaymakamlığı bu eylemlerin kanuna aykırı olduğunu öne sürerek 812 lira ceza kesti. İnisiyatif üyeleri Datça’daki Özbel Plajı’nın halka açık olduğunu ifade ederek “Plajın arka tarafında otel inşaatı başlatıldı ve sahile şezlong koyuldu. Kıyılarımız her gün işgal ediliyor. Buna karşı bölgede nöbet tutuyoruz. Şezlongsuz Datça istiyoruz. İstediğimiz yerde denize girmek istiyoruz” diyor.
AKYAKA DA AYAKLANDI
Muğla’nın Ula İlçesindeki sakin kent unvanına sahip Akyaka Mahallesi’nde de piknik alanlarınının ve sahilin şezlonglarla işgal edildiğini öne süren vatandaşlar sık sık yürüyüşler düzenliyor. Bölgede STK’lar Muğla’ya Hizmet Vakfı ve Gökova Orman İşletme Şefliği hakkında, Kıyı Kanunu’na ve orman kampı işletme planına aykırı faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle suç duyurusunda bulunmasının ardından yasal süreç sürüyor.
ESNAF DA DESTEK VERDİ
Bodrum’un kıyı ve plaj işgallerine karşı da mücadele sürüyor. Bodrum’daki protestolara zaman zaman plajların halkın kullanımına açılmasını isteyen esnaf da destek veriyor.
‘İŞGALİYEYE SON VERİLSİN’
İzmir’in Çeşme ile Güzelbahçe ilçelerinde de ‘Havlunu al da gel’ eylemleri sürüyor. Güzelbahçe’de sahil şeridinde kafe ve restoranlara ait platformlar ile masa sandalyelerin halkın denize girmesini engellediğini savunan vatandaşlar da önceki gün eylem yaparak, “sahiller bizim işgaliyeye son” sloganları attı. Vatandaşlar “Halk söz verilen plajı istiyor” ve “Güneş kumsal deniz bizim” yazılı dövizler taşıdı. Balıkesir’in Ayvalık ilçesi Altınova Mahallesi’nde de vatandaşlar işletmelere kiralanan plajların ücretsiz kullanıma açılması için talepte bulunurken sahile havlu serdi.
Ayvalık Sarımsaklı plajının “Kamuya Açık Plaj Kumsal” statüsünden 2021’de Doğal Sit-Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı olarak tescillenmesinin ardından yeni imar planı çerçevesinde başlayan inşaatlar da tepki çekiyor. Tel örgülerle çevrelenen sahil alanına giriş yasaklanırken vatandaşlar protesto gösterileri düzenliyor.
YASAYA GÖRE YAPI KIYIYA EN FAZLA 50 METRE YAKLAŞABİLİR
Anayasa’nın 43. Maddesi’nde “Kıyılar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Deniz, göl ve akarsu kıyılarıyla, deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir. Kıyılarla sahil şeritlerinin, kullanılış amaçlarına göre derinliği ve kişilerin bu yerlerden yararlanma imkan ve şartları kanunla düzenlenir” deniliyor. Kıyı Kanunu’nun 5. Maddesi’nde “Sahil şeritlerinde yapılacak yapılar kıyı kenar çizgisine en fazla 50 metre yaklaşabilir” ifadesi yer alıyor.
Sahillerdeki yapılaşma işgallerine açılan davalar da bulunuyor. Muğla Büyükşehir Belediyesi’nce sahillerin daralmasına ve bölgelerdeki alanların özel mülkiyet haline gelerek yapılaşmaya açılmasına imkan tanıdığı gerekçesiyle 2022’de değiştirilen “Kıyı Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik”in iptali için açılan davada Danıştay yürütmeyi durdurma kararı verdi.
KÜLTÜR BAKANLIĞI ÇALIŞMA BAŞLATTI
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Antalya’da Belek, Kemer-Çamyuva, Çifteçeşmeler (Erez Burnu), Kadriye Manavgat, Muratpaşa-Lara, Bahçecik, Muğla’da Bodrum-İçmeler, Marmaris-İçmeler, Türkbükü ve Torba ile İzmir Pırlanta gibi ücretsiz plajları halkın hizmetine sunmuştu. Antalya’da 2 bin 600 şezlong kapasiteli Küçük Çaltıcak plajı da hizmete girecek.
Böylece Türkiye’nin sahillerinde, ücretsiz 5 yıldızlı halk plajı sayısı 35’e ulaşacak. Ortalama 100 bin kişinin ağırlandığı bu plajlarda şezlong sayısı da yaklaşık 30 bini bulacak.
‘MAVİ BAYRAK’TA ANTALYA ŞAMPİYON
Uluslararası Mavi Bayrak Jürisi’nin açıkladığı 2023 ödüllerine göre İspanya’da 629, Yunanistan’da 617, Türkiye’de 551 plaj, 23 marina, 14 turizm teknesi ve 10 bireysel yatta mavi bayrak dalgalanıyor. Dünyada en fazla mavi bayrağa sahip kent olan Antalya’da geçen yıl 229 olan mavi bayraklı plaj sayısı 231’e çıktı. Aydın’ın Didim ve Kuşadası ilçelerinde 35 mavi bayraklı plaj bulunuyor.
Muğla’da 110, İzmir’de 63, Balıkesir’de 46, Samsun’da 13, Çanakkale’de 12, Mersin’de 11, Kocaeli’de 9 ve Tekirdağ’da 6, Bartın’da 3, Ordu’da 2, Bursa’da 2, Zonguldak’ta 2, İstanbul, Kırklareli, Sakarya, Düzce, Van ve Edirne’de birer mavi bayraklı plaj bulunuyor.
HALK PLAJLARI ÜCRETSİZ
Sağlık Bakanlığı’nın yüzme suyu takip sistemi verilerine göre; Çeşme’de 12 halk plajı bulunuyor. Bodrum’da da 11’i mavi bayraklı toplam 77 halk plajından vatandaşlar ücretsiz faydalanıyor. Plajlarda Bodrum Belediyesi tarafından yerleştirilen 2 bine yakın şemsiye bulunuyor. Marmaris’te 9, Fethiye’de 3 halk plajı bulunuyor.
‘YUNANİSTAN’DA ŞEZLONG VE ŞEMSİYE 3 EURO’
Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Levent Küçük, bir canlı yayında havlu hareketine ilişkin, açıklama yaparken Yunanistan’da yaşadığı durumu şöyle özetledi: “Orada bizzat plajların, deniz kıyılarının nasıl kullanıldığını, halka nasıl açık olduğunu gördüm. Mesela Makri denen Dedeağaç bölgesinde bir plaja gittik, kişi başı 5 euro harcamak şartıyla bize şezlong ve şemsiye hizmeti verdiler. Ama aynı bölgenin yan tarafından halka açık, halkın rahatlıkla kendi sandalyesi ve havlusuyla, hiçbir engelle karşılaşmadığı, aynı plaj hizmetini de gördük. Sonra Tasos’a geçtik, orada da yine sadece şezlong hizmeti vermek için 3 euro aldılar. Sabah 10 gibi gittik, akşam 18.00’e kadar hizmet aldık. Yemek mecburiyeti yok, hiçbir zorlama yok.”