ASLIHAN ALTAY KARATAŞ/ANKARA- Rusya’nın anlaşmadan çekilmesiyle durdurulan Karadeniz Tahıl Koridoru’nun yeniden açılmasına yönelik diplomatik girişimler sürerken, bu konudaki anahtar rol, yine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’de olacak. Nitekim Rusya-Ukrayna savaşının tarafı iki devlet başkanıyla görüşebilen tek lider olan Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le telefonda görüşecek. Kritik görüşmede, Rusya’nın Tahıl Koridoru’na alternatif olarak sunduğu önerinin de gündeme gelmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın öncülüğünde Türkiye’nin yoğun gayretleri sonucu 22 Temmuz 2022’de imzalanan anlaşmayla hayata geçirilen Karadeniz Tahıl Koridoru, 17 Temmuz’da Rusya’nın “şartları karşılanmadığı gerekçesiyle” uzatmaya yanaşmaması yüzünden kapandı. Koridordan bu süre içinde 33 milyon tona yakın tahıl taşınırken, tahılın yüzde 40’ı Avrupa’ya, yüzde 30’u Asya’ya, yüzde 13’ü Türkiye’ye, yüzde 12’si Afrika’ya ve yüzde 5’i de Orta Doğu’ya ihraç edildi. Anlaşmanın bozulmasıyla tüm dünyada buğday, mısır ve soya fasulyesi fiyatları yükselişe geçti.
Rusya’nın önerisi
Birleşmiş Milletler’in, Rusya’yı anlaşmaya geri döndürmek için yaptığı girişimler sonuç vermezken, anlaşmanın imzalanmasında büyük payı olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tahıl Koridoru’nun yeniden açılması için yürüttüğü diplomatik temaslara ağırlık verdi. Erdoğan, bu kapsamda Putin’le önemli bir telefon görüşmesi yapacak.
Vladimir Putin, Afrika Zirvesi’nin ardından yaptığı açıklamada, Erdoğan ile Çarşamba günü telefonda görüşeceklerini söyledi. Böylece Tahıl Koridoru’nun tekrar açılmasını bekleyen milyonlarca insanın gözü, Erdoğan-Putin görüşmesine çevrildi. Dünyada yeni bir gıda krizi yaşanmaması için Rusya’nın anlaşmaya dönmesini sağlamak isteyen Erdoğan, taraflar arasında arabuluculuk için anahtar rol üstlenecek. Görüşmede Rusya’nın kendi tahıl ve gübresinin sevkiyatıyla ilgili taleplerinin yanı sıra, Putin’in Tahıl Koridoru’na alternatif olarak Türkiye’ye sunduğu önerinin de gündeme gelmesi bekleniyor. İki lider tahıl koridoru dışında, Türkiye’de doğal gaz merkezi kurulması projesiyle Rusya-Ukrayna arasında kalıcı ateşkesi sağlayacak barış girişimlerini de ele alacak.
‘Rusya koridordan yana’ mesajı
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Körfez turu dönüşünde Tahıl Koridoru’nun açılmasıyla ilgili soruya verdiği yanıtta şunları söylemişti:
“Rusya’nın da bazı beklentileri var. Bunların aşılması halinde Rusya, bu tahıl koridorunun aktif çalışmasından yana. Karadeniz Tahıl Girişimi’nin sonlandırılmasının küresel gıda fiyatlarını artırmasının yanı sıra bazı bölgelerde kıtlık ve ardından yeni göç dalgalarına kadar uzanan bir dizi etkisi olacaktır. Bunun önüne geçmek için inisiyatif almaktan geri durmayız. Sayın Putin’le konuyu etraflıca konuşup, bu insani hareketin devamını temin edeceğimize inanıyorum. Kendisinin de Batılı ülkelerden bazı beklentileri olduğunu biliyoruz. Bu konuda da Batılı ülkelerin harekete geçmesi gerekmektedir. Diplomasinin tüm enstrümanlarını kullanacak, tüm gayretimizi bu meseleye yoğunlaştıracağız. Savaş ortamında insanlığa hizmet eden bir uzlaşı sağlandı ve bunun devam etmesi için elimizden geleni yapacağız. İnanıyorum ki süreç uzamadan, Karadeniz Tahıl Girişiminin devamını sağlayacağız.”
Ağustos’ta yüz yüze görüşme
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Afrika Zirvesi sonrası yaptığı açıklamada ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Türkiye’deki seçimler öncesinde yüz yüze görüşmek için anlaştıklarını ancak görüşmenin Türkiye’de mi yoksa Rusya’da mı yapılacağı konusunda henüz anlaşmadıklarını söyledi. Türkiye’ye gaz merkezi projesinin hala gündemde olduğunu söyleyen Putin, “Türkiye’de gaz satışı için elektronik platform kurmak istiyoruz, orada gaz depolamak istemiyoruz” dedi. Ukrayna ile ateşkesin zor olduğunu ancak Ukrayna ile görüşmeleri reddetmediklerini söyleyen Putin, Afrika’nın Ukrayna ile ilgili barış girişimlerinin ateşkes için bir temel olabileceğini belirtti.